مقدمه:

از قدیم گفته‌اند، پا، قلب دوم انسان و مخصوصا کو‌هنوردان است. بنابراین کفش محافظ پا بوده و از مهم‌ترین وسایل و پوشاک کوه‌نوردی به شمار می‌رود. کفش در تمام رشته‌های کوه‌نوردی، یخ‌نوردی، سنگ‌نوردی، جنگل‌پیمایی، کوه‌پیمایی سبک و سنگ‌نوردی سالنی و... بدون تردید اولین و مهم‌ترین وسیله به حساب می‌آید.
انتخاب درست و استفاده به جا از آن می‌تواند بسیار بر سلامتی پاهای شما تاثیر بگذارد.
 

مشخصات کفش‌های کوه‌نوردی

رویه و داخل کفش‌های کوه‌نوردی
در گذشته کفش‌ها بیشتر از چرم درست می‌شدند؛ کفش‌های چرمی امروزه کمتر متداول هستند و جای خود را به کفش‌هایی با طرح‌های جدید و رویه‌هایی از الیاف مصنوعی و سایر مواد نوترکیب داده‌اند. هر چند کفش‌ها در حال تغییر هستند ولی کارایی آن‌ها تغییر نکرده. پیشرفت ساخت کفش‌ها، راحتی و ایمنی بیشتری را برای کو‌هنوردان به همراه داشته است.

انواع کفش‌های کوه‌نوردی
1- چرم (مصنوعی یا طبیعی)
2- پارچه‌های گورتکس (Gore-tex)، سیمپاتکس (Sympatex) (عایق باد، رطوبت و قابل تنفس)
3- مواد نوترکیب مانند کولار (پارچه ضربه‌گیر) 
4- تین‌سولیت (Thinsulate) (خاصیت حفظ گرمای پا، برای ساخت کفش‌های زمستانی)
5- فایبرگلاس (در میان کو‌هنوردان ایرانی به پلاستیکی معروف است، برای کوه‌نوردی اصلا مناسب نیستند.)
 

خصوصیات لازم رویه کفش
۱- ضد آب باشد.
۲- قابلیت تعریق داشته باشد.
۳- تا حدی برای راحتی پا، نرم و قابل انعطاف باشد.
۴- محکم باشد.
۵- قابل ارتجاع باشد.
۶- مقاوم به سرما، گرما و عوامل محیطی باشد.
۷- بندها تا نزدیکی پنجه‌ پا ادامه داشته باشد. (راحت تر است، بهتر کیپ می‌شود و درآوردن آن راحت‌تر است)
۸- تا روی پا و قوزک‌ها را بپوشاند.
 

کفی کفش (تخت کفش)
لایه‌ای ویژه از کربن و لاستیک، که معروف‌ترین آن نام تجاری "ویبرام - "Vibram ایتالیا بوده، ماده‌ای سخت، ضد لغزش و پراستحکام است.
 

خصوصیات لازم برای کفی کفش باید شامل موارد ذیل باشد:
1- ضربه‌گیر باشد.
2- وضعیت استقرار کف پا را در داخل کفش حفظ کند.
3- عاج‌های عمیق داشته باشد.
4- اصطکاک خوبی داشته باشد.
5- مقاومت مناسبی داشته باشد.
6- انعطاف‌پذیری (بستگی به نوع کفش دارد.)

موارد مهم انتخاب نوع کفش کوه‌نوردی
امروزه در کوه‌نوردی صحبت از کفشی که بتوان از آن در برنامه‌های مختلف در طول یک سال استفاده کرد، کاملا بیهوده است و باید برای هر برنامه خاص کوه‌نوردی، کفش مخصوص آن را تهیه کرد.
1- اندازه کفش و راحتی پا
2- قابلیت فنی (کوه‌نوردی در تابستان، صعودهای زمستانه، هیمالیانوردی، سنگ‌نوردی، یخ‌نوردی و...)
3- استحکام و جنس رویه
4- درجه سختی زیره کفش (تخت کفش) 
5- دارای ساق‌ بلند بین 14 تا 19 سانتی‌متر (مچ پا را محکم نگه‌ داشته و خوب محافظت کند)
6- تاریخ تولید کفش (چسب‌های به کار رفته، تاریخ انقضایی بین 2 تا 5 سال دارند)
7- برند و مارک معتبر
8- قیمت مناسب
9- گارانتی
 

اندازه کفش کوه‌نوردی
اندازه کفش کوه برای راحتی باید به گونه‌ای باشد که کو‌هنورد بتواند ساعت‌ها کفش را به‌ راحتی و آسانی بپوشد. اندازه کفش مناسب تنها با پوشیدن و راه رفتن مشخص می‌شود.
1- خیلی گشاد نباشد: ایجاد تاول‌های پوستی می‌کند.
2- خیلی کیپ و تنگ نباشد: به پا فشار وارد می‌آورد (ناخن‌ها و بستر ناخن صدمه می‌زند)
به ‌طور کلی برای خرید کفش دقت کنید تا اندازه آن 1 شماره از پای شما بزرگتر باشد و این فضا را توسط جوراب ضخیم پر کنید. 
 

نکته‌های کاربردی در هنگام خرید کفش کوه‌نوردی
1- پس از انتخاب نوع کفش موردنظر بر اساس نیاز خود، جهت امتحان کفش کوه‌نوردی در فروشگاه، یک جفت جوراب ضخیم از نوعی که در فعالیت‌های خود به پا می‌کنید همراه داشته باشید. از آن‌جا که پای بسیاری از افراد در طول روز باد می‌کند، خرید خود را در بعدازظهر یا غروب که پا در بزرگ‌ترین اندازه خود است، انجام دهید.
2- پیش از بستن بندها، پای‌تان را تا جایی که امکان دارد در داخل کفش به قسمت جلو برانید و پنجه‌ پای‌تان را کاملاً در جلوی کفش قرار دهید در این هنگام باید به اندازه حداقل قطر یک انگشت، پاشنه با انتهای کفش فاصله داشته باشد.
3- پس از مرحله یک بند کفش را محکم بسته و با آن راه بروید. اگر کفش مناسب پای شما باشد پای‌تان در داخل آن کاملاً راحت است.
4- پس از پوشیدن کفش و بستن بند آن، روی یک پای خود ایستاده و با پای دیگر خود به دیوار ضربه وارد کنید. اگر کفش مناسب باشد در این حالت هیچ‌‌گونه ضربه‌ای به طور مستقیم به پای‌تان وارد نمی‌شود.
5- بعد از پوشیدن پوتین و بستن بندهای آن، با ایستادن روی کناره‌ خارجی پای خود، مطمئن شوید پوتین از قوزک مچ پای‌تان محافظت می‌کند.

6- به صورت کلی کفش کوه‌نوردی باید 1 شماره از پای‌تان بزرگتر باشد ولی حتما باید کفش را بپوشید و با آن راه بروید، کفش‌های کوه‌نوردی به دلیل شکل ساخت به هیچ وجه جا باز نمی‌کنند!!!!

هشدار: هیچ‌گاه برای اولین بار کفش نو را در یک برنامه سنگین استفاده نکنید!

انواع کفش‌های کوه‌نوردی با شرح کامل
 امروزه کفش‌ها با توجه به پیشرفت تکنولوژی، بنا به نوع برنامه، قابلیت و کارایی تقسیم‌بندی می‌شوند. برای تهیه کفش باید به کارایی خاص آن توجه داشت. اکثر کفش‌های کوه‌نوردی در مدل‌های مردانه و زنانه عرضه می‌شوند و نام دسته هر یک در شرکت تولید کننده می‌تواند متفاوت باشد.

کفش‌های راهپیمائی (Walking)
شامل کفش‌هایی بدون ساق و بسیار سبک است که در مسیرهای ساده، کفی قابل استفاده بوده و عموما در کفه آن از شوک‌گیر استفاده شده است.
برندهای بسیار زیادی در زمینه وجود دارد، بهتر است زیره این کفش نیز ویبرام باشد.